Hier kun je een reactie geven. Vermeld ook even kort je achtergrond.
4 thoughts on “Uitnodiging”
Namens Hans Visser (emeritus hoogleraar VU, monetaire economie en geschiedenis van het economisch denken)
Een paar kanttekeningen – ik sluit niet uit dat ik in de haast jullie overigens weloverwogen stuk te weinig recht doe.
Afschaffen chartaal geld. Daar volgen jullie een rechtlijnige redenering, en die klopt wel, denk ik. Maar: de basisidee van de economie is that there is no such thing as a free lunch. Moeten kleine kinderen ook al een betaalpas hebben? En de verkoper van de daklozenkrant? Moet de overheid via deze zeer forse grip op het betalingsverkeer de onderkant van de samenleving geheel in haar macht hebben? Te overwegen is om de munten wel te handhaven.
Twee kleinigheden (blz. 5): Bretton Woods was, preciezer, een systeem van vaste maar aanpasbare pariteiten (en de wisselkoersen hadden een beperkte speelruimte rond die pariteiten).
‘Werkelijke waarde´ Wat is dat? Als het een vertaling van ´real´ betreft: dat slaat op de goederensfeer in plaats van de financiele sfeer, het betekent in dit verband dat de geldeenheid gekoppeld is aan een reeel goied. ´Werkelijke waarde´ klinkt metafysisch.
Ik begrijp dat het basisgeld het enige wettige betaalmiddel moet worden met als doel crises tegen te gaan. Daar heb ik ernstige twijfels over: de grootste problemen bij het ontstaan van de crisis zaten niet bij de geldscheppende financiële instellingen, maar bij zakenbanken, verzekeraars (AIG) en Fannie Mae en Freddie Mac.
Houden hullie er rekening mee dat er veel krediet verleend wordt door niet-geldscheppende financiële instellingen (NGFI)?. Die kunnen al naar gelang de deposito´s die ze weten aan te trekken op basis van een bepaalde hoeveelheid basisgeld een variërende hoeveelheid krediet verstrekken. Of wil je dat, net zoals Henry Simons (Chicago School) allemaal verbieden?
blz. 9 De relatie tussen de gelhoeveelheid en het prijsniveau, of de groei van de geldhoeveelheid en de inflatie, is niet zo duidelijk 1 op 1, en al helemaal niet voor de kortere termijn (= meerdere jaren). Bovendien, als NGFI ook deposito´s aanbieden is er misschien wel meer stabiliteit in de relatie groei(basisgeld plus liquide deposito´s)/inflatie.
blz. 18 Inderdaad werd Gesell met enige waardering genoemd door Keynes, maar Keynes concludeerde wel dat Gesells systeem niet goed kon werken.
Dit is allemaal wel heel erg fine tuning, ik betwijfel of dat in de praktijk uitvoerbaar is, de echte wereld kan behoorlijk grillig zijn. BNP gegevens zijn helemaal niet snel beschikbaar, ze worden ook nogal eens herzien en bovendien geeft het BNP een (beperkt) inzicht in de toegevoegde waarde, maar minder in het totale transactiebedrag per periode, en dat is meer bepalend voor de geldvraag.
blz. 19. De financiële sector was gehypertrofeerd, maar het lijkt ook niet correct om alle zuiver financiële transacties in het verdomhoekje te stoppen, dan zouden veel risico´s niet meer gedekt kunnen worden.
blz. 19 par. 4.3. Banken, maar vergeet die NGFI niet, en die kunnen gewoon rente gaan bieden.
Ik ben dus nog steeds niet overtuigd, de analyse gaat uit van een tamelijk ordelijke wereld waarin NGFI de veronderstelde stabiele relaties niet erg kunnen ondergraven. Een weloverwogen stuk, maar de feitelijke wereld moet, denk ik nog steeds, te veel in een keurslijf worden gedwongen om het voorgestelde systeem te laten werken.
We zijn wel blij met zo’n reactie. Hoe meer echte economen meedenken, hoe beter. Een belangrijk punt uit de reactie is de waarschuwing wat betreft de afschaffing van chartaal geld. Daar plaatsen we een aparte opmerking over. Het zal vast bij meer mensen haken. Van de andere opmerkingen pak ik er twee uit. Schatten van BBP (we zijn inmiddels geswitcht van BNP naar BBP) en de vraag of we de dynamiek in de financiële wereld niet onderschatten.
Schatten BBP. Ons voorstel om dat te schatten is gebaseerd op een stabiele relatie tussen BBP en de transactiesom betreffende alle reële transacties. Daarbij moeten dus transacties uit de FIRE sector (Finance, Insurance, Real estate en Equity) uitgesloten worden. En ook alle inkomensoverdrachten, subsidies e.d. We gaan er vanuit dat zo’n label reëel/niet reëel implementeerbaar is. Dat kan nu al uitgewerkt worden. En hoe stabiel de relatie met het BBP is, kan nu aal onderzocht worden.
Dynamiek financiële wereld. Onze claim is niet dat er geen dynamiek meer is, maar (slechts) dat er minder dynamiek is: volledige veiligheid van het betalingssysteem, beheerste inflatie en minder onrust vanuit de ECB. Invoering van het door ons voorgestelde systeem zou zeker een grote invloed hebben op de geldmarkt. Bijvoorbeeld de rol van geldmarktfondsen. Als je werkt met basisgeld, dat dus volledig veilig is, in hoeverre is het dan nog nodig om gebruik te maken van geldmarktfondsen? Of moet je juist blijven uitgaan van het gebruik daarvan, om de behoefte aan basisgeld te beperken. Verder onderzoek hiernaar lijkt ons de moeite waard. De dynamiek in de financiële wereld vraagt nu juist om een monetair systeem dat enige rust brengt.
Een flink doordacht stuk.
Ik heb geprobeerd wat opbouwend kritische gedachten op een rij te zetten.
Ten eerste: ik zou willen ijveren voor een monetair systeem waarbij meerdere munten naast elkaar gebruikt worden. Hoe goed we verbeteringen ook doordenken, we zullen altijd tegen een werkelijkheid aanlopen die complexer is dan we hadden kunnen voorzien, dus dan levert diversiteit de beste garantie op stabiliteit op. Vergelijk deze gedachte ook met het concept ‘biomimicry’, in dit geval het nabootsen van ecosystemen: biodiversiteit zorgt voor stabiliteit in de voorziening van ecocysteem-functionaliteit, ook bij relatief grote schokken voor het systeem.
Ten tweede: ik denk dat jullie voorstel beter implementeerbaar zou kunnen worden als niet al te zeer vast wordt geklampt aan het trachten te voorkomen van inflatie. De koppeling met BBP is als idee leuk, maar in praktijk is de winst de inspanning niet waard vermoed ik. Denk niet alleen aan inflatie die geïmporteerd wordt, schommelingen in omloopsnelheid, etc., maar ook aan het feit dat prijzen zich niet direct (dagelijks) aanpassen aan veranderende omstandigheden. Commerciële contracten zijn vaak voor meerdere jaren gesloten. Met aanpassingen van de koopkracht op basis van een (dagelijks) gemiddelde van een nationale economie zul je dus feitelijk weer verstoringen aanbrengen op die plekken waar de prijzen niet waren veranderd.
Ik denk sowieso dat we niet te zwart-wit over inflatie moeten nadenken. Het heeft immers ook heel goede gevolgen (mits we niet spreken over cijfers van boven de 10%, waar de slechte effecten zeker de overhand krijgen!).
Uiteindelijk lijkt me meer fundamenteel dat mensen vertrouwen houden in de eerlijkheid van de verdeling van de koek, en de mogelijkheid om zich tegen allerlei risico’s in te dekken (inflatie is er daar maar één van). Daarbij is vooral van belang dat mensen het gevoel krijgen dat zij ook invloed hebben op hoe hun (economische) omgeving wordt vormgegeven (en dat ze dat natuurlijk ook wel echt hebben).
Inflatie treedt al decennia lang op de voorgrond als hét beleidsdoel om te beheersen, en bijgevolg als zijnde slecht. Volgens mij moet er meer aandacht besteed worden aan wie nu uiteindelijk de winnaars en verliezers zijn. Prima om globaal op inflatiebeheersing te sturen, maar door de communicatie daaromtrent hebben heel veel mensen bij inflatie het idee dat het om een soort ‘diefstal’ gaat. Beter om de overdracht van koopkracht die er met inflatie gemoeid is op te nemen in een breder plaatje van geldstromen van arm naar rijk (zowel individuen als regio’s) en vice versa.
Ten derde: het corrigeren van de koopkracht gebaseerd op nationale statistieken gaat voorbij aan een veelvuldigheid aan regionale verschillen. Dit is op de schaal van een land als Nederland al zo (vgl Oost-Groningen met de Randstad), en in grotere landen als Frankrijk, Duitsland, of de VS al helemaal. Dit is natuurlijk geen kritiek op jullie voorstel an sich: het huidige systeem heeft dezelfde tekortkomingen.
Ondanks mijn kritiek hoop ik dat jullie notitie meegenomen wordt door de WRR! Diversiteit in de gedachtengangen lijkt me altijd een aanwinst in een debat.
Leuk, een reactie uit de hoek van “alternatief/complementair geld”. De moeite waard om na te denken over combinatiemogelijkheden. Een paar opmerkingen:
Combinatie van ons voorstel met lokaal geld of i.h.a. netwerkgeld kan heel goed. Als mensen mogelijkheden zien om binnen een netwerk op een andere manier af te rekenen met elkaar, een manier die beter aansluit bij de lokale omstandigheden en die meer recht doet aan de lokale economie, prima. Consequentie kan zijn dat wat er afgerekend wordt met de door de overheid georganiseerde “munt” minder wordt. De door ons voorgestelde koppeling aan het GDP betreft het GDP dat door in overheidsmunt wordt betaald. Dat zou door het breed ontwikkelen van lokaal geld kleiner kunnen worden. De koppeling maakt het systeem daar tegen bestand. De geldhoeveelheid wordt dan ook vanzelf kleiner.
Ons voorstel is bescheiden in die zin dat we niet direct een eerlijker maatschappij beogen, maar voorlopig alleen maar meer stabiliteit, eenvoud en transparantie. In het huidige systeem is koopkracht beheersing erg belangrijk. Dat vraagt allerlei subtiele en minder subtiele ingrepen van de CB. Die ingrepen beogen aan de ene kant een zekere stabiliteit, maar brengen ook weer instabiliteit met zich mee. Dat raakt aan het vraagstuk van “rules versus discretion”. Men accepteert dat “rules” tekort schieten, ook al realiseert men zich dat “discretion” ook weer instabiliteit veroorzaakt. Als Draghi zijn wenkbrauwen optrekt bij een bepaalde vraag heeft dat invloed op de financiële markten. Vreemd dat we dat accepteren. Uitgangspunt van ons voorstel is dat “rules” voldoende moeten zijn. Dat lukt als je koppelt aan het GDP.
Namens Hans Visser (emeritus hoogleraar VU, monetaire economie en geschiedenis van het economisch denken)
Een paar kanttekeningen – ik sluit niet uit dat ik in de haast jullie overigens weloverwogen stuk te weinig recht doe.
Afschaffen chartaal geld. Daar volgen jullie een rechtlijnige redenering, en die klopt wel, denk ik. Maar: de basisidee van de economie is that there is no such thing as a free lunch. Moeten kleine kinderen ook al een betaalpas hebben? En de verkoper van de daklozenkrant? Moet de overheid via deze zeer forse grip op het betalingsverkeer de onderkant van de samenleving geheel in haar macht hebben? Te overwegen is om de munten wel te handhaven.
Twee kleinigheden (blz. 5): Bretton Woods was, preciezer, een systeem van vaste maar aanpasbare pariteiten (en de wisselkoersen hadden een beperkte speelruimte rond die pariteiten).
‘Werkelijke waarde´ Wat is dat? Als het een vertaling van ´real´ betreft: dat slaat op de goederensfeer in plaats van de financiele sfeer, het betekent in dit verband dat de geldeenheid gekoppeld is aan een reeel goied. ´Werkelijke waarde´ klinkt metafysisch.
Ik begrijp dat het basisgeld het enige wettige betaalmiddel moet worden met als doel crises tegen te gaan. Daar heb ik ernstige twijfels over: de grootste problemen bij het ontstaan van de crisis zaten niet bij de geldscheppende financiële instellingen, maar bij zakenbanken, verzekeraars (AIG) en Fannie Mae en Freddie Mac.
Houden hullie er rekening mee dat er veel krediet verleend wordt door niet-geldscheppende financiële instellingen (NGFI)?. Die kunnen al naar gelang de deposito´s die ze weten aan te trekken op basis van een bepaalde hoeveelheid basisgeld een variërende hoeveelheid krediet verstrekken. Of wil je dat, net zoals Henry Simons (Chicago School) allemaal verbieden?
blz. 9 De relatie tussen de gelhoeveelheid en het prijsniveau, of de groei van de geldhoeveelheid en de inflatie, is niet zo duidelijk 1 op 1, en al helemaal niet voor de kortere termijn (= meerdere jaren). Bovendien, als NGFI ook deposito´s aanbieden is er misschien wel meer stabiliteit in de relatie groei(basisgeld plus liquide deposito´s)/inflatie.
blz. 18 Inderdaad werd Gesell met enige waardering genoemd door Keynes, maar Keynes concludeerde wel dat Gesells systeem niet goed kon werken.
Dit is allemaal wel heel erg fine tuning, ik betwijfel of dat in de praktijk uitvoerbaar is, de echte wereld kan behoorlijk grillig zijn. BNP gegevens zijn helemaal niet snel beschikbaar, ze worden ook nogal eens herzien en bovendien geeft het BNP een (beperkt) inzicht in de toegevoegde waarde, maar minder in het totale transactiebedrag per periode, en dat is meer bepalend voor de geldvraag.
blz. 19. De financiële sector was gehypertrofeerd, maar het lijkt ook niet correct om alle zuiver financiële transacties in het verdomhoekje te stoppen, dan zouden veel risico´s niet meer gedekt kunnen worden.
blz. 19 par. 4.3. Banken, maar vergeet die NGFI niet, en die kunnen gewoon rente gaan bieden.
Ik ben dus nog steeds niet overtuigd, de analyse gaat uit van een tamelijk ordelijke wereld waarin NGFI de veronderstelde stabiele relaties niet erg kunnen ondergraven. Een weloverwogen stuk, maar de feitelijke wereld moet, denk ik nog steeds, te veel in een keurslijf worden gedwongen om het voorgestelde systeem te laten werken.
We zijn wel blij met zo’n reactie. Hoe meer echte economen meedenken, hoe beter. Een belangrijk punt uit de reactie is de waarschuwing wat betreft de afschaffing van chartaal geld. Daar plaatsen we een aparte opmerking over. Het zal vast bij meer mensen haken. Van de andere opmerkingen pak ik er twee uit. Schatten van BBP (we zijn inmiddels geswitcht van BNP naar BBP) en de vraag of we de dynamiek in de financiële wereld niet onderschatten.
Schatten BBP. Ons voorstel om dat te schatten is gebaseerd op een stabiele relatie tussen BBP en de transactiesom betreffende alle reële transacties. Daarbij moeten dus transacties uit de FIRE sector (Finance, Insurance, Real estate en Equity) uitgesloten worden. En ook alle inkomensoverdrachten, subsidies e.d. We gaan er vanuit dat zo’n label reëel/niet reëel implementeerbaar is. Dat kan nu al uitgewerkt worden. En hoe stabiel de relatie met het BBP is, kan nu aal onderzocht worden.
Dynamiek financiële wereld. Onze claim is niet dat er geen dynamiek meer is, maar (slechts) dat er minder dynamiek is: volledige veiligheid van het betalingssysteem, beheerste inflatie en minder onrust vanuit de ECB. Invoering van het door ons voorgestelde systeem zou zeker een grote invloed hebben op de geldmarkt. Bijvoorbeeld de rol van geldmarktfondsen. Als je werkt met basisgeld, dat dus volledig veilig is, in hoeverre is het dan nog nodig om gebruik te maken van geldmarktfondsen? Of moet je juist blijven uitgaan van het gebruik daarvan, om de behoefte aan basisgeld te beperken. Verder onderzoek hiernaar lijkt ons de moeite waard. De dynamiek in de financiële wereld vraagt nu juist om een monetair systeem dat enige rust brengt.
Een flink doordacht stuk.
Ik heb geprobeerd wat opbouwend kritische gedachten op een rij te zetten.
Ten eerste: ik zou willen ijveren voor een monetair systeem waarbij meerdere munten naast elkaar gebruikt worden. Hoe goed we verbeteringen ook doordenken, we zullen altijd tegen een werkelijkheid aanlopen die complexer is dan we hadden kunnen voorzien, dus dan levert diversiteit de beste garantie op stabiliteit op. Vergelijk deze gedachte ook met het concept ‘biomimicry’, in dit geval het nabootsen van ecosystemen: biodiversiteit zorgt voor stabiliteit in de voorziening van ecocysteem-functionaliteit, ook bij relatief grote schokken voor het systeem.
Ten tweede: ik denk dat jullie voorstel beter implementeerbaar zou kunnen worden als niet al te zeer vast wordt geklampt aan het trachten te voorkomen van inflatie. De koppeling met BBP is als idee leuk, maar in praktijk is de winst de inspanning niet waard vermoed ik. Denk niet alleen aan inflatie die geïmporteerd wordt, schommelingen in omloopsnelheid, etc., maar ook aan het feit dat prijzen zich niet direct (dagelijks) aanpassen aan veranderende omstandigheden. Commerciële contracten zijn vaak voor meerdere jaren gesloten. Met aanpassingen van de koopkracht op basis van een (dagelijks) gemiddelde van een nationale economie zul je dus feitelijk weer verstoringen aanbrengen op die plekken waar de prijzen niet waren veranderd.
Ik denk sowieso dat we niet te zwart-wit over inflatie moeten nadenken. Het heeft immers ook heel goede gevolgen (mits we niet spreken over cijfers van boven de 10%, waar de slechte effecten zeker de overhand krijgen!).
Uiteindelijk lijkt me meer fundamenteel dat mensen vertrouwen houden in de eerlijkheid van de verdeling van de koek, en de mogelijkheid om zich tegen allerlei risico’s in te dekken (inflatie is er daar maar één van). Daarbij is vooral van belang dat mensen het gevoel krijgen dat zij ook invloed hebben op hoe hun (economische) omgeving wordt vormgegeven (en dat ze dat natuurlijk ook wel echt hebben).
Inflatie treedt al decennia lang op de voorgrond als hét beleidsdoel om te beheersen, en bijgevolg als zijnde slecht. Volgens mij moet er meer aandacht besteed worden aan wie nu uiteindelijk de winnaars en verliezers zijn. Prima om globaal op inflatiebeheersing te sturen, maar door de communicatie daaromtrent hebben heel veel mensen bij inflatie het idee dat het om een soort ‘diefstal’ gaat. Beter om de overdracht van koopkracht die er met inflatie gemoeid is op te nemen in een breder plaatje van geldstromen van arm naar rijk (zowel individuen als regio’s) en vice versa.
Ten derde: het corrigeren van de koopkracht gebaseerd op nationale statistieken gaat voorbij aan een veelvuldigheid aan regionale verschillen. Dit is op de schaal van een land als Nederland al zo (vgl Oost-Groningen met de Randstad), en in grotere landen als Frankrijk, Duitsland, of de VS al helemaal. Dit is natuurlijk geen kritiek op jullie voorstel an sich: het huidige systeem heeft dezelfde tekortkomingen.
Ondanks mijn kritiek hoop ik dat jullie notitie meegenomen wordt door de WRR! Diversiteit in de gedachtengangen lijkt me altijd een aanwinst in een debat.
Leuk, een reactie uit de hoek van “alternatief/complementair geld”. De moeite waard om na te denken over combinatiemogelijkheden. Een paar opmerkingen:
Combinatie van ons voorstel met lokaal geld of i.h.a. netwerkgeld kan heel goed. Als mensen mogelijkheden zien om binnen een netwerk op een andere manier af te rekenen met elkaar, een manier die beter aansluit bij de lokale omstandigheden en die meer recht doet aan de lokale economie, prima. Consequentie kan zijn dat wat er afgerekend wordt met de door de overheid georganiseerde “munt” minder wordt. De door ons voorgestelde koppeling aan het GDP betreft het GDP dat door in overheidsmunt wordt betaald. Dat zou door het breed ontwikkelen van lokaal geld kleiner kunnen worden. De koppeling maakt het systeem daar tegen bestand. De geldhoeveelheid wordt dan ook vanzelf kleiner.
Ons voorstel is bescheiden in die zin dat we niet direct een eerlijker maatschappij beogen, maar voorlopig alleen maar meer stabiliteit, eenvoud en transparantie. In het huidige systeem is koopkracht beheersing erg belangrijk. Dat vraagt allerlei subtiele en minder subtiele ingrepen van de CB. Die ingrepen beogen aan de ene kant een zekere stabiliteit, maar brengen ook weer instabiliteit met zich mee. Dat raakt aan het vraagstuk van “rules versus discretion”. Men accepteert dat “rules” tekort schieten, ook al realiseert men zich dat “discretion” ook weer instabiliteit veroorzaakt. Als Draghi zijn wenkbrauwen optrekt bij een bepaalde vraag heeft dat invloed op de financiële markten. Vreemd dat we dat accepteren. Uitgangspunt van ons voorstel is dat “rules” voldoende moeten zijn. Dat lukt als je koppelt aan het GDP.